Streepje cultuur bij Stad Turnhout en Zorggroep Orion: Historisch Van Peteghem-orgel krijgt restauratiebeurt én nieuwe locatie.
Na bijna tweehonderdvijftig jaar begint in 2024 de restauratie van het Egidius-Franciscus Van Peteghem-orgel. Het instrument in de kapel van het Sint-Elisabethziekenhuis - een locatie in beheer van Zorggroep Orion - is uniek in zijn soort en enig in de Kempen. Het stadsbestuur maakt nu 50.000 euro vrij voor de eerste fase van het renovatiedossier. De middelen zijn afkomstig van relancegelden.
Het orgel dateert van 1776. Het instrument is speciaal voor het toenmalige Turnhoutse gasthuis en de zusters Augustinessen gebouwd door Egidius-Franciscus van Peteghem. Het is het enige Van Peteghem-orgel dat voor de Kempen werd gebouwd. De dynastie van orgelmakers drukte in de achttiende en negentiende eeuw vier generaties lang haar stempel op de orgelbouw in de Zuidelijke Lage Landen.
Grote artistieke waarde
Uit een rapport van het Agentschap Onroerend Erfgoed van 2017 blijkt ook dat het orgel een grote artistieke waarde bezit. Die ontleent het onder meer aan het pijpwerk en de mechanische tractuur. Aan de hand van deze kenmerken wordt het instrument ondergebracht in de periode van de laatbarok.
Na de verhuis van het gasthuis in 1875 naar de Warandestraat kreeg het orgel daar zijn tweede bestemming in de aanpalende kloosterkapel. Bijna een eeuw later maakte het gebouw plaats voor de Warande en kreeg ook het instrument andermaal een nieuw onderkomen in het klooster van het Sint-Elisabethziekenhuis. Daar bevindt het zich nog steeds en wordt het beheerd door Zorggroep Orion.
Eengemaakt ziekenhuis
In het Sint-Elisabethziekenhuis omringen de gasthuiszusters vandaag het orgel nog altijd met grote zorg. Tegelijk liet de tand des tijds ook zijn sporen na. Er bestaan daarom ook al jaren plannen om het historische orgel te restaureren. Het huidige stadsbestuur brengt die nu eindelijk ook in de praktijk.
‘We kunnen volgend jaar aan de restauratie van het Van Peteghem-orgel beginnen. We kunnen namelijk een budget van 50.000 euro uit de relancegelden vrijmaken voor de eerste fase van het restauratiedossier’, verduidelijkt voorzitter van Zorggroep Orion Luc Op de Beeck. ‘In 2026, wanneer het orgel tweehonderdvijftig jaar bestaat, moeten de werken klaar zijn. En als alles volgens plan verloopt, gaat in dat jaar ook de bouw van het toekomstige eengemaakte ziekenhuis van start. Vooraleer het zover is, zoeken we natuurlijk een passend nieuw onderkomen voor het orgel.’
Maximaal toegankelijk
‘Er liggen meerdere opties op tafel en tegelijk houden we nog alle pistes open. Hoe dan ook is het de bedoeling dat het orgel verhuist naar een locatie waar het optimaal tot zijn recht komt én maximaal toegankelijk zal zijn voor beginnende en geoefende orgelisten’, vervolgt schepen van Cultuur, Archief & Musea Astrid Wittebolle. ‘Het instrument is namelijk een zeer geliefd stuk Turnhouts erfgoed dat bovendien ook historisch een belangrijke betekenis heeft. Redenen genoeg dus om de toekomst van dit waardevolle object veilig te stellen én het beschikbaar te maken voor een zo ruim mogelijk publiek.’
