Dementie-expert Karolien Verschueren van Tandem getuigt over de positieve impact van een glimlach bij mensen met dementie.
Wat doet een dementie-expert?
Tandem is een regionaal expertisecentrum dementie. Wij krijgen vanuit de overheid een aantal opdrachten mee: werken aan genuanceerde beeldvorming over dementie bij mensen in de maatschappij, focussen op de mens achter dementie. We geven in ons centrum informatie en advies over dementie – zoals in dit praatcafé. Een expertisecentrum is een plek waar zowel zorgorganisaties als professionele zorgverleners kunnen advies krijgen, maar evengoed kan een mantelzorger ook vragen stellen. En dan proberen we hen goed door te verwijzen naar wie hen kan helpen. We leiden ook in zorginstellingen referentiepersonen dementie op. We geven allerhande vormingen en opleidingen over het thema. We doen aan coaching van zorgorganisaties die een traject afleggen om hun dementiezorg te verbeteren. Daarnaast vinden we het ook belangrijk om te netwerken.
“Reduceer een mens niet tot zijn of haar diagnose.”
Karolien Verschueren
Wat kan je toelichten aan mantelzorgers, partners en bezoekers over deze positieve insteek, nl. de kracht van een glimlach?
Een van de belangrijkste zaken in omgaan met mensen is niet zozeer in woorden, maar het non-verbale: wat we vertellen met ons lichaam, onze stem, ons gezicht… vertellen we veel meer. Bij mensen met dementie komt dit zeer sterk binnen, zelfs zonder woorden te gebruiken.
Geef eens enkele concrete voorbeelden?
De manier waarop je een kamer binnenkomt geeft mensen met dementie al meteen aan of mensen zich veilig voelen of niet. Nog voor dat je hallo hebt gezegd. De manier waarop je iemand wakker maakt, de tijd neemt om duidelijk contact te maken alvorens dingen te doen… Geef alles eerst rustig de tijd alvorens je zaken aankondigt. Op die manier gaan mensen minder in de weerstand staan. Ze gaan dus minder verdedigend, verkrampt of vluchtend gedrag vertonen. Dat maakt het geven van zorg dan gemakkelijker.
Stel ook niet een hele reeks van zogenaamde quiz-vragen… daar worden mensen op een controlerende toon bevraagd. Dat wekt onzekerheid op want zij kunnen vaak geen antwoord verzinnen om rond de waarheid te gaan “dansen”. Zorg dat de persoon kan meegaan in het gesprek. Vergeet ook zeker nooit om de persoon met dementie te groeten als je de kamer binnenkomt, ook al is het de bedoeling om bijvoorbeeld met de mantelzorger te overleggen. Maak contact, vraag of de persoon erbij wil komen zitten, zorg voor verbinding, schep vertrouwen, zorg dat mensen zich welkom voelen.
Kun je met mensen in dementie in overleg gaan over hun zorg?
Ja, zeker in de beginfase. Hoe vroeger in het dementieproces, hoe beter. Praat over “wat als”, over vroegtijdige zorg… Kies de juiste momenten, neem je tijd. Voel aan wat er nog kan, wat ze nog aankunnen. Het gaat soms over moeilijke thema’s zoals de vragen naar wensen voor later, eventueel verhuizen, andere grote wijzigingen. Vaak komen er nog veel zinnige en zinvolle antwoorden. Zorg dat dat geen stress creëert.
Kun je nog open vragen stellen?
Hou deze beperkt. Zorg voor keuzevragen… wil je in bad of onder de douche? Ook belangrijk , verbloem de waarheid niet. Wees transparant. Ook al is dit soms lastig.
Hoe loopt dit voor een mantelzorger die opeens op een andere manier moet communiceren en omgaan met iemand die hij/zij al jarenlang kent?
Als partner of als kind zie je mensen tijdens hun dementieproces veranderen. Je legt een hele weg af in het afscheid nemen van en in het aanpassen aan een nieuwe situatie. Dat continue aanpassen vraagt veel energie en betekent vallen en opstaan voor de mantelzorger. Het is belangrijk dat de mantelzorger ook goed voor zichzelf zorgt. Dit kan door hulp of steun van een hulpverlener, een maatschappelijk werker, een coach. Neem deel aan infosesies of praatcafés. Hoe meer je weet over deze ziekte, hoe beter je deze persoon met dementie kan benaderen.
Hoe kun je als mantelzorger die glimlach bewaren?
Het gaat om de kracht van het non-verbale. Probeer de persoon met dementie ook zelf aan het lachen krijgen… Zo blijf je er ook positiever instaan.
Als jij op een vriendelijke, respectvolle manier naar mensen met dementie toestapt, zal die dat ook sneller doen en meer toestaan. Als je constant knorrig en vermoeid reageert en ongeduldig, straalt je lichaam die krampachtigheid uit en voelt de persoon met dementie deze signalen ook aan. Zorg dat je voldoende je batterijen oplaadt. Durf toe te geven dat zorgen voor iemand, ook betekent dat er goed voor iemand gezord wordt. Een bepaald moment is het belangrijk dat er verpleging of hulp wordt ingeschakeld. Je moet jezelf ook een beetje beschermen.
Waar zitten nog lichtpuntjes om te delen tussen onder elkaar?
Ga op zoek naar de kleine leuke momentjes van elke dag en trek je daar aan op. Samen een kopje koffie, samen even het blokje om, samen een tv-programma bekijken, op zondag een plaatje opzetten en nog eens samen dansen in de woonkamer… geniet samen van bezoek van kinderen of kleinkinderen. Blijf zoeken naar mogelijkheiden om sociaal contact te houden. Als iemand met dementie nog goed en graag fietst maar in zijn/haar eentje verdwaalt, zoek dan een kennis die graag als buddy meefietst. Het is belangrijk om te kunnen blijven deelnemen aan sociale contacten.
MEER INFO OVER DEMENTIE
Neem eens een kijkje op www.dementie.be Of steek je licht op in onze dienstencentra bij onze centrumleider, zorgcoach of mantelzorgcoördinator.